Belediyelerin gelir kaynakları;
1- Merkezi yönetimden aktarılan paylar
2- Belediyelerin öz gelirleri
olmak üzere 2 türlüdür.
- Merkezi Yönetimden Aktarılan Paylar
Merkezi yönetim bütçesinden belediyelere pay aktarılması 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanuna istinaden gerçekleştirilmektedir. Söz konusu kanuna göre merkezi yönetimden belediyelere aktarılan paylar sabit bir rakam olmayıp tahsil edilen merkezi yönetim (genel bütçe) gelirleri tutarına bağlı olarak ve belediyenin nüfusuna ve büyükşehir belediyesi sınırları içinde bulunup bulunmamasına göre değişkenlik göstermektedir.
İstatistiki verilere göre, merkezi yönetimden belediyelere aktarılan tutarlar belediyelerin toplam gelirlerinin yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Diğer bir deyişle, söz konusu kaynak mevcut durumda belediyelerin harcamalarını finanse etmeleri için hayati önemi haiz bulunmaktadır.
- Belediyelerin Öz Gelirleri
Belediyelerin öz gelirleri belediyelerin bizzat kendileri tarafından tahakkuk ve tahsil edilen gelirlerdir. Muhasebe sistemine göre söz konusu gelirler şu şekildedir:
1- Vergi Gelirleri
2- Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
3- Alınan Bağış ve Yardımlar ile Özel Gelirler
4- Faizler, Paylar ve Cezalar
5- Sermaye Gelirleri
2.1. Vergi ve Harç Gelirleri
Belediye vergi ve harçları;
1- 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda sayılan vergi ve harçlar
2- 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanunu’nda düzenlenen emlak vergisi
olmak üzere 2 gruptan oluşmaktadır.
Söz konusu grupta yer alan vergiler içinde tutar olarak en büyük payı emlak vergisi almakta olup verginin oranları taşınmazın bina (konut veya işyeri), arazi ve arsa olmasına, büyükşehir sınırları içinde veya dışında bulunmasına göre değişkenlik göstermektedir.
2.1.1. Belediye Gelirleri Kanunu’nda Yer Alan Belediye Gelirleri
Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alan belediye gelirleri;
1- Belediye Vergileri
2- Belediye Harçları
3- Harcamalara Katılma Payları
olmak üzere 3 kısımda düzenlenmiştir.
2.1.1.1. Belediye Vergileri
Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alan belediye vergileri şunlardır:
– İlan ve reklam vergisi
– Eğlence vergisi
– Haberleşme vergisi
– Elektrik ve havagazı tüketim vergisi
– Yangın sigortası vergisi
– Çevre temizlik vergisi.
2.1.1.2. Belediye Harçları
Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alan harçlar şunlardır:
1- İşgal harcı
2- Tellallık Harcı
3- Kaynak Suları Harcı
4- Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcı
5- Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene Harcı
6- Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı
- İşyeri Açma İzni Harcı
8- Çeşitli Harçlar
8.1- Kayıt ve Suret Harcı
8.2- İmar Mevzuatı Gereğince Alınacak Harçlar
8.3- Muayene, Ruhsat ve Rapor Harcı
8.4- Sağlık Belgesi Harcı
8.5- Bina İnşaat Harcı
2.1.1.3. Harcamalara Katılma Payları
Şerefiye olarak da adlandırılan harcamalara katılma payları belediyenin yapmış olduğu bazı altyapı harcamaları karşılığında gayrimenkullerinde artış meydana gelen taşınmaz maliklerinden alınan bedelleri ifade etmektedir. Söz konusu paylar yol harcamalarına katılma payı (asfalt parası), kanalizasyon harcamalarına katılma payı ve su tesisleri harcamalarına katılma payından oluşmaktadır. Yol harcamalarına katılma payının alınması belediyelerin takdirinde olmakla birlikte diğer payların alınması zorunludur.
2.2. Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri
Teşebbüs ve mülkiyet gelirleri belediyelerin başta su, ulaşım (otobüs), doğalgaz olmak üzere ücret karşılığında sundukları mal ve hizmetlerden elde ettikleri gelirler ile kendilerine ait taşınır veya taşınmaz malları kiraya vermeleri karşılığında elde ettiği gelirlerden oluşmaktadır. Bu gelir kalemi popülist uygulamalara açıktır.
2.3. Para Cezası Gelirleri
Başta 5326 sayılı Kabahatler Kanunu, 3194 sayılı İmar Kanunu, 2872 sayılı Çevre Kanunu olmak üzere çeşitli kanunlarla belediyelere idari para cezası kesme ve tahsil etme yetkisi verilmiştir.
Para cezası gelirleri belediyelerin denetim kapasitesi ve iradesine bağlı bulunmaktadır.
2.4. Sermaye Gelirleri
Sermaye gelirleri belediyelerin kendilerine ait taşınır ve taşınmaz malların satışından elde edilen gelirleri ifade etmektedir. Son yıllarda gayrimenkul değerlerinde meydana gelen artışlar bu anlamda belediyelerin gelirlerine olumlu şekilde yansımıştır.
2.5. Diğer Gelirler
Yukarıda belirtilen gelirler dışında çeşitli özel kanunlarda belediyelere hasılat payı, hak bedeli vb. adlar altında çeşitli gelir imkanları sağlanmıştır.
0 yorum